Dollar son bir ildə təxminən 20% möhkəmlənib. Buna birinci səbəb beynəlxalq valyuta sisteminin hazırkı quruluşu və onun təsirləri görülür.
Böhranda dolların dəyərinin artması tez-tez şərh edilir. Lakin əslində bunun çox hissəsi qeyri-ABŞ investorlarının dollar aktivlərindəki itkiləri ödəmək və ya dollar almaq ehtiyacı ilə bağlıdır. Onilliklər boyu davam edən xroniki cari hesab kəsirindən sonra ABŞ onları maliyyələşdirmək üçün böyük miqdarda xarici kapital cəlb etdi və 18,5 trilyon dollardan çox öhdəliklərlə müqayisədə, xarici maliyyə aktivlərinin kəsiri toplandı. Xaricilər hazırda 14 trilyon dollardan çox dollar istiqrazlarına sahibdirlər. Bunun təxminən yarısı rəsmi ehtiyatlar kimi saxlanılır, qalan hissəsi isə əsasən xroniki cari əməliyyatlar hesabının profisiti olan ölkələrdə investorların əlindədir.
Xarici institusional investorlar çox güman ki, dollarla ifadə olunmuş istiqrazlar üzrə valyuta riskini sığortalayırlar. Risk büdcəsi olan və ya riskə əsaslanan tənzimləmə altında olan hər hansı bir investor üçün, valyutaların dəyişkənliyini nəzərə alsaq, sığortasız xarici istiqrazlara sahib olmaq cəlbedici deyil.
Son bir il ərzində faiz dərəcələri yüksəldiyi üçün istiqrazların qiyməti dünya miqyasında ucuzlaşdığından investorlar ciddi itkilərə məruz qalıblar. Dollar istiqrazlarının portfellərinin dəyəri düşdüyündən, xarici investorlar hedcinqlərini aşağı salmalı, dollarları geri almalı və öz valyutalarını satmalı oldular. Bu, adətən ən azı rüblük əsasda öz valyuta hedcinqlərinin ölçüsünü portfelin dəyərinə uyğunlaşdıran bek ofislər tərəfindən həyata keçirilən fəaliyyətdir.
Dollar istiqrazlarının xaricdəki səhmlərinin nə qədərinin həqiqətən sığorta edildiyi barədə dəqiq məlumat mövcud deyil. Lakin rəsmi ehtiyatlar kimi saxlanılan 14 trilyon dollarlıq istiqrazların təxminən yarısı sığortalanmır. Qalan 7 trilyon dolların təxminən yarısının və ya 3,5 trilyon funt sterlinqin sığorta edildiyini güman edə bilərik. Bu il ABŞ istiqraz portfellərindəki itkilər təxminən 20% olub, buna görə də açılmış hedcinqlərin nisbəti bu səviyyə ətrafında olacaqdı. Bu o deməkdir ki, xarici investorlar təxminən 700 milyard dolları geri alacaqdılar ki, bu da hər hansı başqa səbəbdən dolları təqib edən spekulyativ axınlardan qat-qat böyük olacaq.
Hedcinqlərin tənzimlənməsi buna görə də ötən il ərzində dolların gücünü izah edən müəyyənedici amildir. Biz oxşar nümunələri son böhranlarda da görmüşük. ABŞ-ın daşınmaz əmlak böhranının ortasında uğursuz banklardan əziyyət çəkdiyi maliyyə böhranı kimi hallarda dollar alışının alternativ izahı heç vaxt inandırıcı deyildi.
