Keçən ay mübahisəli üz tanıma şirkəti olan Clearview AI öz texnologiyasını Ukrayna hökumətinə verdiyini açıqladı. Bir adam yerdə hərəkətsiz uzanır, başı aşağı əyilmişdi. Gözləri yaralı görünür. Cəsəd Ukraynanın şərqində, Xarkovda - müharibənin dağıntıları arasında tapılıb. Onun sol çiynində də döymə var idi. Ukrayna səlahiyyətliləri bu adamın kim olduğunu bilmədilər, ona görə də qabaqcıl üsula müraciət etmək qərarına gəldilər: süni intellektdən istifadə edərək sifətin tanınması. Clearview, bəlkə də, dünyanın ən məşhur və mübahisəli üz tanıma sistemidir. Şirkətin CEO və qurucusu Hoan Ton-That-ın “üzlər üçün axtarış sistemi” adlandırdığı nəhəng məlumat bazası yaratmaq üçün Facebook və Twitter kimi sosial media şirkətlərindən milyardlarla fotoşəkili alıb. "Bu, bir növ Google kimi işləyir. Lakin istifadəçi bir sıra sözlər və ya mətnlər daxil etmək əvəzinə, üzün şəklini qoyur", - Ton-That izah edir. Şirkət bir sıra hüquqi problemlərlə üzləşib. Facebook, YouTube, Google və Twitter Clearview-a saytlardan şəkillərdən istifadə etməyi dayandırmağı xahiş edən məktublar göndəriblər. Böyük Britaniyanın İnformasiya Müvəkkili Ofisi hətta şirkəti onların fotoşəkillərini topladığı barədə məlumat vermədiyinə görə cərimələdi. İndi onun Ukrayna hökuməti tərəfindən istifadəsi bu güclü texnologiyanın aktiv müharibəyə daxil edilməsinin nəticələri ilə bağlı suallar doğurub. Clearview Amerikada hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən geniş şəkildə istifadə olunur. Ton-That deyir ki, 3200 dövlət qurumu texnologiyanı ya satın alıb, ya da sınaqdan keçirib. Putinin Ukraynanı işğal etməsindən sonra Clearview-un qurucusu texnologiya üçün başqa bir tətbiq düşündü: "Biz müharibə əsiri olan və vəziyyətlərdən qaçan insanların şəkillərini gördük və bilirsiniz ki, bu, potensial olaraq şəxsiyyətin müəyyənləşdirilməsi və həmçinin yoxlama üçün faydalı ola biləcək bir texnologiya ola biləcəyini düşündürdü" dedi. O, tez bir zamanda Ukrayna hökumətinə texnologiyanı təklif etdi - bu təklif qəbul edildi. Xarkovda səlahiyyətlilər ölənin üzünün şəklini çəkdi - başı yuxarı qaldırıldı, batıq gözləri kameraya yönəldi. Onlar bir şəkil çəkdilər və onu Clearview-in məlumat bazasında gəzdirdilər. Axtarış nəticəsində ölən adama çox bənzəyən birinin bir neçə şəkli tapılıb. Bunlardan biri isti gündə çəkilmişdi. Kişi köynəksiz idi. Onun sol çiynində döymə var idi. Dizayn uyğunlaşdı. Onların bir adı var idi. Ölüləri tanımaq üçün sifətin tanınması yeni deyil və Clearview Ukraynada bunu etmək üçün istifadə edilən yeganə platforma deyil. Araşdırma jurnalistikasında ixtisaslaşan Bellingcat təşkilatının tədqiqat direktoru Aric Toler deyir: “Biz artıq illərdir ki, bu materialdan istifadə edirik. 2019-cu ildə Bellingcat Suriyada məhbusun işgəncə görməsi və öldürülməsini lentə alan rusiyalının şəxsiyyətini müəyyənləşdirmək üçün üz tanıma texnologiyasından istifadə edib. Bu, üz tanımanın iştirak etdiyi ilk müharibə deyil. Lakin onun Ukraynada istifadəsi əvvəlki bütün münaqişələrdən daha genişdir. Cənab Toler deyir ki, o, Rusiyada üz tanıma platforması FindClone-dan istifadə edir və onun xüsusilə ölən rus əsgərlərinin şəxsiyyətini müəyyən etmək üçün faydalı olduğunu söyləyir. Clearview-də olduğu kimi, FindClone Rusiya sosial media səhifələri də daxil olmaqla, ictimaiyyətə açıq olan internet şəkillərində axtarış aparır. Hətta sosial media hesabı olmayan insanlara da rast gəlmək olar. "Onların sosial media profili olmaya bilər, lakin həyat yoldaşları və ya dostlarının ola bilər... ", - Toler FindClone-un istintaq vasitəsi kimi istifadəsini təsvir edərək izah edir.  Bu o deməkdir ki, bir şəxs heç vaxt sosial media profilinə malik olmasa da, onu tapmaq olar. Bir dostun yüklədiyi fotoşəkildə görünməklə və ya sadəcə internetdə təsadüfi şəklin fonunda olmaqla, onlar verilənlər bazasında olurlar. Dəqiqlik məsələsi Bununla belə, tənqidçilər sifətin tanınması texnologiyasının həmişə düzgün olmadığını və müharibə dövründə səhvlərin potensial fəlakətli nəticələrə səbəb ola biləcəyini vurğulayırlar. Clearview yalnız Ukraynada cəsədləri müəyyən etmək üçün istifadə edilmir. Şirkət həmçinin Ukrayna hökuməti tərəfindən düşmən şübhəlilərinin müəyyən edilməsinə kömək etmək üçün keçid məntəqələrində istifadə edildiyini təsdiqləyib. Conor Healy təhlükəsizlik texnologiyasını nəzərdən keçirən IPVM təşkilatında üz tanıma üzrə ekspertdir. "Ukrayna qüvvələrinin başa düşməsi vacibdir ki, bu, kiminsə sizin dostunuz, yoxsa düşməniniz olduğunu müəyyənləşdirmək üçün 100% dəqiq üsul deyil" dedi cənab Healy. Digərləri daha dəhşətli xəbərdarlıqlar etdi. Müşahidə Texnologiyalarına Nəzarət Layihəsindən olan Albert Fox Cahn bunu "hazırlıqda olan insan hüquqları fəlakəti" adlandırdı. "Sülh dövründə üz tanıma səhvlərə yol verdikdə insanlar haqsız olaraq həbs edilir. Müharibə zonasında üz tanıma səhvləri etdikdə günahsız insanlar güllələnir", o Forbes-ə deyib. Ton-That isə Clearview texnologiyasının dəqiqliyini müdafiə edərək, testlərin 99%-dən çox dəqiq olduğunu söylədi. Çox şey şəklin keyfiyyətindən, başın mövqeyindən və ya üzün, məsələn, maska ​​ilə örtülməsindən asılıdır. ABŞ və Avropada Clearview üçün problem yaradan məxfilik məsələsi var. Şirkət öz verilənlər bazasını yaratmaq üçün Facebook və Instagram kimi şəbəkələrdən istifadə edir. Ton-That sifətin tanınması texnologiyasının qanuniliyi ətrafında hələ də mübahisələrin olduğunu qəbul edir, lakin Clearview-in qanun çərçivəsində fəaliyyət göstərdiyinə inanır - texnologiyanın "yanlış başa düşüldüyünü" deyir.