Sam Bankman-Friedin ayağının birdən-birə "sürüşməsini" görmək iş dünyası üçün şok oldu. Cəmi bir neçə gün ərzində FTX kriptovalyuta birjasının 30 yaşlı qurucusu və keçmiş CEO-su Amerikanın 50 ən zəngin adamı arasından çıxdı. O, sənayenin ən güclü fiqurlarından biri statusunu itirdi və kriptosferada bu günə qədər baş vermiş ən böyük çökmənin "siması" oldu.
FTX uğursuzluğunda 17 milyard dollar itirən Sam Bankman-Fried milyard dollarlıq sərvətini sürətlə itirən yeganə sahibkar deyil.
Biz iş dünyasındakı digər ən böyük uğursuzluqların hekayələrini danışırıq - maliyyə çöküşündən həbsxanaya qədər!
Kanye Uest
Maksimum sərvət: $2 mlrd - Aprel 2022
İndiki sərvət: $400 mln
Çökmə tarixi: Oktyabr 2022
Ayaqqabı imperiyasında antisemitizm
Oktyabr ayında Kanye West bir sıra antisemit bəyanatlar verdikdən sonra onun əsas tərəfdaşı olan Adidas reper-dizaynerlə əməkdaşlıqdan imtina etdi. Bir ay ərzində həmçinin Kanye geyim pərakəndə satışçısı Gap ilə olan 10 illik müqaviləni də itirdi. Fransız moda evi Balenciaga, idman geyimləri satan Foot Locker, CAA agentliyi və JPMorgan bankı da musiqiçi ilə bütün əlaqələri kəsib.
Bir sıra biznes qarışıqlıqlarına baxmayaraq, Kanye hələ də şəxsi daşınmaz əmlakı, musiqi kataloqu, nağd pulu və SKIMS brendində 5% pay da daxil olmaqla təxminən 400 milyon dollar dəyərində aktivlərə sahibdir.
Rişi Şah
Maksimum sərvət: $3,6 mlrd - 2017
İndiki sərvət: $0
Çökmə tarixi: 2018
Dələduzluqda ittiham olunur, məhkəmənin olması gözlənilir
Rishi Shah haqqında hər şey 2017-ci ilin mayında bilindi. Onda hər kəsin bildiyi sağlamlıq mediası startapı Outcome Health-in gənc kollec məzunu qurucusu, ümumi biznes dəyəri 5,6 milyard dollar olmaqla 600 milyon dollar investisiya topladı.
Bununla belə, iki il sonra, milyarder kimi Şah və onun iki tabeliyində olan şəxs müştərilərdən, kreditorlardan, investorlardan 1 milyard dollar vəsait oğurlamaqda və saxta maliyyə və məhsul gəlirliliyi rəqəmlərini təqdim etməkdə ittiham olunurlar. Lakin üçlük öz günahlarını etiraf etməyiblər. İttihamlar 2019-cu ildə irəli sürülüb, məhkəmə prosesi isə 2023-cü ilə təyin edilib.
Con Kapur
Maksimum sərvət: $3,3 mlrd - 2015
İndiki sərvət: Məlumat yoxdur
Çökmə tarixi: 2017
Dərman istehsalçısı - həbsxanada cəza çəkir
Con Kapur opioid dərmanı istehsal edən Insys Therapeutics şirkətinin qurucusu, baş direktoru və prezidenti idi. 2017-ci ilin oktyabrında Kapur həbs edildi və həkimlərə rüşvət verməkdə günahlandırıldı. Buna səbəb ehtiyacı olmayan xəstələrə "Sabsis" markalı fentanil əsaslı sprey (xərçəng üçün ağrı kəsici kimi hazırlanmış) təyin etməkdə günahlandırıldı.
2019-cu ildə şirkət iflas elan edildi və fəaliyyətini dayandırdı. 2020-ci ildə “Forbes”in milyarderlər reytinqindən çıxarılan iş adamı 5,5 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. Kapur və digər dörd "Insys Therapeutics" meneceri münsiflər heyəti tərəfindən pul qoparmaq üçün sui-qəsddə günahkar bilinib. ABŞ Federal Həbsxanalar Bürosunun məlumatına görə, sahibkar 2024-cü ilin avqustunda azadlığa buraxılacaq.
Elizabet Holms
Maksimum sərvət: $4,5 mlrd - 2015
İndiki sərvət: $0
Çökmə tarixi: 2017
Theranos-un həmtəsisçisi 11 il həbs cəzasına məhkum edildi
Elizabet Holms bir çox xəstəliklərin diaqnozunda inqilab edəcəyini iddia etdiyi bir cihaz hazırladı. 2015-ci ilə qədər bir vaxtlar Stenford Universitetində təhsilini yarımçıq qoyan sahibkar Amerikanın ən zəngin qadını olmağı bacarıb. Bir il sonra texnologiyanın son dərəcə etibarsız olduğu üzə çıxdı və bir neçə federal qurum tərəfindən şirkətə qarşı araşdırmalar başladı. Eyni zamanda, Forbes Holmsun sərvət qiymətləndirilməsini sıfıra endirdi.
2018-ci ildə o, rəsmi olaraq dələduzluqda ittiham olunub. İş üzrə məhkəmə prosesi 2021-ci ildə başlayıb. Bu ilin noyabrında ikinci övladına hamilə olan Holms 11 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
Eike Batista
Maksimum sərvət: $30 mlrd - 2012
İndiki sərvət: Məlumat yoxdur
Çökmə tarixi: 2013
Braziliyanın keçmiş ən zəngin adamı 30 il həbs cəzasına məhkum edilib
Braziliyalı neft və qaz maqnatı Eike Batista, böyük ambisiyaları olan bir sahibkar kimi dəfə Forbes-i dünyanın ən zəngin adamı olacağına inandırmışdı. Bir vaxtlar bu, olduqca mümkün görünürdü. 2012-ci ilin əvvəlində Batistanın sərvəti 30 milyard dollar olaraq qiymətləndirilirdi. Çünki EBX Group ana korporasiyasının qanadı altında enerji sektorunda onun ictimai şirkətlərinin qiymətləri artırdı. Lakin bir il sonra, hədəf istehsal və maliyyə göstəricilərinə nail olmaqda uğursuzluqlar fonunda onun imperiyası dağılmağa başladı.
O, 2013-cü ildə Latın Amerikası tarixində ən böyük korporativ bir defolt oldu. Qiymətli kağızlar üzrə 45 milyard dollarlıq dividendləri ödəmədikdən sonra o, iflas elan edildi. 2018-ci ildə Batista 30 il həbs cəzasına məhkum edilib.
Anil Ambani
Maksimum sərvət: $45 mlrd - 2007
İndiki sərvət: Məlumat yoxdur
Çökmə tarixi: 2010-2020
Milyarderlər ailəsində "uğursuz şəxs"
Anil Ambani və böyük qardaşı Mukeş Ambani Hindistanın ən böyük sərvətini 2002-ci ildə vəfat edən ataları Dirubai Ambanidən miras alıblar. Şirkətə nəzarət uğrunda mübarizə qardaşlar arasında münasibətlərin tam pozulmasına gətirib çıxardı. Mukeş indi Asiyanın ikinci ən zəngin adamıdır. Anılın maliyyə vəziyyəti isə uğursuz sövdələşmələr və artan borclarla həmişəkindən daha pis oldu.
2019-cu ildə onun şirkəti Reliance Group iflasa başladı. O vaxta qədər şirkət dəyərinin 90%-dən çoxunu itirmişdi. Qardaşlar arasında münasibətlərin həmişə gərgin olmasına baxmayaraq, Mukeş bir dəfə Anılın İsveçin Ericsson holdinqinə olan borcunun bir hissəsini ödəməyə kömək etdi. Çünki ödəmədiyi halda onu həbsə göndərə bilərdilər. Ambani Jr-ın keçmiş imperiyasının qalıqları artıq tədricən milliləşdirilir və satılır.
Adolf Merkl
Maksimum sərvət: $12,8 mlrd - 2007
İndiki sərvət: Məlumat yoxdur
Çökmə tarixi: 2008
Maliyyə böhranının qurbanı
Merkl, investisiya şirkəti 2008-ci il maliyyə böhranından ağır zərbə alan bir alman sənayeçisi idi. Daha da pisi, o, Wolkswagen Group-a böyük bir mərc etdi, lakin plan baş tutmadı. Həmin ilin oktyabrında məlum oldu ki, Avropa avtomobil nəhəngi Porsche şirkətdə pay almaq istəyir. Wolkswagen səhmləri dərhal kəskin şəkildə yüksəldi. O zamanlar yüksək təsirli vençur kapitalı fondu VEM Vermögensverwaltung tərəfindən məruz qaldığı itkiləri kompensasiya etmək üçün iş adamı 1 milyard dollardan çox vəsait toplamalı idi. İmperiyası uçurumun kənarında olan Merkl Blaubeurendəki evinin yaxınlığında özünü qatarın altına ataraq intihar etdi. Adolfun ölümündən sonra ailə vəziyyətini oğlu Lüdviq düzəltdi. O, əmlakı satdı və sonda maddi çətinliklərin öhdəsindən gəldi. Bu gün onun sərvəti 5 milyard dollardan çox qiymətləndirilir.
Mixail Xodorkovski
Maksimum sərvət: $15 mlrd - 2004
İndiki sərvət: Məlumat yoxdur
Çökmə tarixi: 2006
Bir vaxtlar ən zəngin rus
Rusiyanın neft və qaz nəhəngi Yukos-un keçmiş rəhbəri Xodorkovski bir vaxtlar Rusiyanın ən varlı adamı idi. Onun 2004-cü ildə təxminən 15 milyard dollar sərvəti var idi. Daha sonra biznesmen müxtəlif ittihamlarla üzləşdi - vəsaitlərin mənimsənilməsi, dələduzluq və s. Lakin iş adamı özü bütün bu ittihamları rədd edir və onları siyasi motivli adlandırırdı. 2006-cı ildə bir vaxtlar Rusiyanın ən böyük neft holdinqi olan Yukos parçalandı və müflis elan edildi. Aktivlərin ən böyük payı dövlət Rosneft şirkətinə keçdi. 2013-cü ildə Xodorkovski əfv olundu və Londona köçdü.
