Rusiya hökuməti şimal yarımkürəsindəki dəniz daşımalarını artırmaq üçün ekoloji dəyişiklikləri nəzərə alaraq, Kreml 2023-cü ildə Şimal Dəniz Marşrutu (NSR) boyunca dəniz yük daşımalarını genişləndirmək niyyətini elan edib. Ötən ay “Rusiya nəqliyyatı” forumunda çıxış edən Rusiyanın baş naziri Mixail Mişustin bəyan edib ki, bu ilin əvvəlindən NSR-dən 25 milyon ton yük keçib. Mişustin 2024-cü ilə qədər 80 milyon ton yük daşıma hədəfinə nail olmaq zərurətini proqnozlaşdıraraq, NSR-nin inkişafını Rusiya hökumətinin “əsas prioritetlərindən” biri adlandırıb.
NSR Rusiyanın Arktika və Sakit okean sahilləri boyunca Murmanskdan Vladivostoka qədər 3,479 mil (5,600 kilometr) uzanır. Ağır iqlim şəraiti tez-tez marşrutdan istifadəni çətinləşdirir; NSR-nin şərq sektorunda Taymirdən Berinq boğazına qədər qışda buzqıran gəmilərin müşayiəti olmadan naviqasiya mümkün deyil. Çünki oradakı buzun qalınlığı 9,8 fut (3 metr) ola bilər. Rusiya tacirləri üçün NSR-nin əsas strateji kommersiya üstünlüyü ondan ibarətdir ki, o, Rusiyanın dünya okeanlarına çıxışı olan Türkiyə boğazlarından fərqli olaraq tamamilə xarici müdaxilədən azad olan Rusiyanın daxili sularından keçir.
Çətinliklərə baxmayaraq, marşrutun inkişafının potensial faydalarını yaxşı dərk edən Rusiya hökuməti 2022-ci ilin avqustunda NSR-in 2035-ci ilə qədər inkişafı üçün strateji sənədi təsdiqlədi və proqnozlaşdırılan dəyəri təxminən 28,75 milyard dollar və ya 1,8 trilyon rubl təşkil edir. Maraqlıdır ki, sənəddə bu inkişafın maliyyələşdirilməsinin haradan əldə olunacağı qeyd olunmayıb.
Noyabrın 18-də Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının Arktikada Rusiyanın milli maraqlarının necə təmin ediləcəyi ilə bağlı idarələrarası komissiyanın iclasında sədr müavini Dmitri Medvedev donanmasının köhnəlməsi səbəbindən Rusiyanın 2030-cu ilə qədər nüvə buzqıran gəmilərinin çatışmazlığı ilə üzləşəcəyi barədə xəbərdarlıq edib. Medvedev qeyd edib ki, 2018-ci ildən NSR-ə nəzarət edən Atomflot Federal Dövlət Unitar Müəssisəsinin (FSUE) dövlətə məxsus Rosatom törəmə şirkəti tərəfindən idarə olunan altı buzqıran gəminin yarısı köhnəlmiş texnologiyalardan istifadə edilməklə tikilib. Medvedev əlavə edib ki, onların xidmət müddəti dəfələrlə uzadılıb və bu təcrübə 2026 və ya 2027-ci ilə qədər mümkün olmayacaq.
Bütün bu problemlərə baxmayaraq, maraqlıdır ki, NSR-dən istifadə yalnız Rusiya ticarət və dəniz gəmiçiliyi ilə məhdudlaşmayacaq. Noyabrın 30-da Rusiya Federasiya Şurası xarici gəmilərin NSR-dən istifadəsinə icazə verən qanuna düzəlişləri təsdiqləyib. Dəyişikliklərdə qeyd edilir ki, xarici ticarət və dəniz gəmiləri marşrutdan təyinatı üzrə istifadə etməzdən 90 gün əvvəl icazə tələb etməlidir.
