Mənfəəti artırmaq üçün Rəqabətçi Qüvvələri başa düşmək, rəqabətə 5 fərqli baxış
Porterin Beş Qüvvəsi, iş mühitinizin rəqabət qabiliyyətini dərk etmək və strategiyanızın potensial qazancını müəyyənləşdirmək üçün sadə, lakin güclü bir vasitədir.
Alət Harvard Biznes Məktəbinin professoru Michael Porter tərəfindən bir sənayenin cəlbediciliyini və ehtimal olunan gəlirliliyini təhlil etmək üçün yaradılmışdır. 1979-cu ildə yayımlandığı gündən bəri, ən populyar və yüksək qiymətləndirilən iş strategiyası vasitələrindən birinə çevrilmişdir.
Porter, təşkilatların öz rəqiblərini yaxından izlədiyini dərk eləmişdi, ancaq o, onları rəqiblərinin hərəkətlərindən kənarda olmağa və iş mühitinə hansı digər amillərin təsir göstərə biləcəyini araşdırmağa çağırdı. Rəqabət mühitini yaradan və gəlirliyinizi korlayan beş qüvvəni müəyyən etdi. Bunlar:
Rəqabətyönümlü rəqabət (Competitive Rivalry)
Bu, rəqiblərinizin sayına və gücünə baxır. Neçə rəqibiniz var? Onlar kimlərdir? Məhsul və xidmətlərin keyfiyyəti sizinlə necə müqayisə olunur?
Rəqabətin güclü olduğu yerlərdə şirkətlər yüksək qiymət endirimləri və təsirli marketinq kampaniyaları ilə müştəriləri cəlb edə bilərlər. Ayrıca, çox sayda rəqib olan bazarlarda, tədarükçüləriniz və alıcılarınız sizə rəğbət bəsləməsələr başqa yerə gedə bilərlər.
Təchizatçı Gücü (Supplier Force)
Bu, tədarükçülərinizin qiymətlərini artırmağın nə qədər asan olması ilə müəyyən edilir. Neçə potensial təchizatçı var? Verdikləri məhsul və ya xidmət nə qədər unikaldır və bir təchizatçıdan digərinə keçmək nə qədər bahalı olardı?
Nə qədər çox seçim etməlisinizsə, daha ucuz alternativə keçmək daha asan olacaq. O haldakı tədarükçü seçimində qıtlıq var və onlardan nə qədər asılısansa, onların mövqeləri daha güclüdür. Bu mənfəətinizə neqativ təsir edə bilər.
Alıcı gücü (Buyer Power)
Burada özünüzdən soruşursunuz ki, alıcıların qiymətlərinizi aşağı salmaları nə qədər asandır. Neçə alıcı var və sifarişləri nə qədər böyükdür? Məhsullarınızdan və xidmətlərinizdən rəqib məhsullara keçmək onlara nə qədərə başa gələcək? Alıcılarınız sizə şərtləri diktə edə biləcək qədər güclüdürlərmi?
Əvəzolunma təhlükəsi (Threat of Substitution)
Bu, müştərilərin məhsul və xidmətlərinizə alternativ əvəzləyici tapma ehtimalına aiddir. Məsələn, vacib bir prosesi avtomatlaşdıran bənzərsiz bir proqram məhsulu təqdim edərsənsə, insanlar bu əməliyyatı əl ilə və ya kənardan təmin etməklə əvəz edə bilər. Edilməsi asan və ucuz olan bir əvəzləmə mövqeyinizi zəiflədə bilər və gəlirliyinizə təhlükə yarada bilər bilər.
Yeni rəqib təhlükəsi (Threat of new entrants)
Biznesinizin mövcud vəziyyəti, fəaliyyət göstərdiyiniz sahəyə yeni rəqiblərin gəlişi ilə dəyişə bilər. Bazarda yeni rəqibləriniz peydə olacaq. Beləliklə, siz qurduğubuz biznesin nə dərəcədə asan qurula biləcəyini düşünün(çətinlik bir çox faktorlardan asılıdır). Sənayedə və ya bazarda dayaq əldə etmək nə qədər asandır? Bu neçəyə başa gələcək və faəliyyətdə olduğunuz sektorunuz necə tənzimlənir?
Bazarınıza girmək və effektiv rəqabət aparmaq üçün az pul və səy tələb edirsə və ya əsas texnologiyalarınız üçün az qorunma varsa, rəqiblər tez bazara girib mövqeyinizi zəiflədə bilər. Giriş üçün güclü və davamlı maneələriniz varsa, əlverişli bir mövqe qoruyub saxlaya bilərsiniz.
