Raynaud sindromu stress və ya soyuqdəymə zamanı bədənin bəzi yerlərində uyuşma və soyuqluq hissidir. Bədənin ən çox təsirlənən bölgələri əl və ayaq barmaqlarıdır. Ancaq bəzi hallarda burun, qulaq, dodaq və ya diz bölgələrinin də təsirləndiyi aşkar edilmişdir. Bu vəziyyətdə əl və ayaq barmaqlarını qidalandıran kiçik arteriyalar soyuq və stresə cavab olaraq daralır. Damarların bu daralması əsasən müvəqqəti xarakter daşıyır. Təsirə məruz qalan ərazidə qan axını azalır.
Raynaud sindromu ilkin və ikincili formada təsnif edilə bilər. Raynaud xəstəliyi spontan olduqda və başqa heç bir əsas səbəb olmadıqda "birincil" adlanır. Raynaud xəstəliyinin ilkin forması ikincili formadan daha çox rast gəlinir. İlkin forma adətən 15-25 yaş arasında baş verir. Ancaq Raynaud sindromu başqa bir əsas xəstəlikdən, xüsusən də revmatoloji xəstəliklərdən qaynaqlanırsa, ikincili Reyno sindromu adlanır. İkincil Raynaud sindromuna səbəb olan xəstəliklər əsasən birləşdirici toxuma xəstəlikləri və ya otoimmün xəstəliklərdir.
Raynaud sindromunun səbəbi nədir?
Raynaud sindromunun əsl səbəbi dəqiq məlum deyil. Qan damarlarının daralmasını və genişlənməsini idarə edən xüsusi reseptorlardakı pozğunluğun Raynaud sindromuna, həmçinin trombositoz (normal trombosit sayından çox) və polisitemiyaya (normal qırmızı qan hüceyrələrinin sayından çox) səbəb ola biləcəyi düşünülür. Raynaud xəstəliyi riskini artıran bəzi amillər aşağıdakılardır:
- birləşdirici toxuma xəstəlikləri
- otoimmün xəstəliklər
- kimyəvi maddələrə məruz qalma
- siqaret çəkmək
- travma
- yazı makinası və klaviaturadan istifadə və ya bu kimi daim titrəyən alətlərdən istifadə
- bəzi dərmanlar
Raynaud sindromunun ümumi simptomları hansılardır?
Raynaud sindromunun əlamətləri və simptomları soyuq hava və ya stress kimi amillərdən sonra görünür. Adətən stress mənbəyi aradan qaldırıldıqdan və ya təsirlənmiş ərazinin istiləşməsindən sonra yox olur. Ümumi əlamətlər və simptomlar aşağıdakı kimi sıralana bilər:
- Təsirə məruz qalan ərazi soyuqdur: Təsirə məruz qalan bölgə qan axınının azalması səbəbindən soyuqlaşır.
- Üç fazalı rəng dəyişikliyi: Təsirə məruz qalan bölgə əvvəlcə ağ, sonra mavi-bənövşəyi və nəhayət qırmızıya çevrilir. Qan axınının azalması səbəbindən təsirlənmiş bölgə əvvəlcə ağarır. Daha sonra qidalana bilmədiyi üçün oksigensiz qalan bölgə göyərir. Bu şəkil siyanoz adlanır. Siyanoz zamanı barmaqlar həm soyuqlaşır, həm də uyuşur. Təsirə məruz qalan bölgə yenidən qanaxmağa başlayanda qızarmağa başlayır.
