Florida Keysdə təbiətə buraxılan geni dəyişdirilmiş ağcaqanadların açıq havada ilk sınaqları başa çatıb. Təcrübə bu dəyişdirilmiş ağcaqanadların xəstəlik yayan ağcaqanadların qarşısını almağa kömək edib-etməyəcəyini öyrənmək üçün edildi.
Oxitec biotexnoloji firması, Florida adaları zəncirindəki şəxsi mülklərə geni dəyişdirilmiş ağcaqanad yumurtalarını yerləşdirdi. Bu ağcaqanadların erkək olmağı nəzərdə tutulub, dişləmir və yalnız erkək olaraq artır.
Tədqiqatçılar Oxitec ağcaqanadlarının yerli həşəratlarla uğurla cütləşib-cütləşmədiyini görmək istəyirdilər – əgər onlar yalnız cütləşib dişləməyən erkək nəsillər törətsələr, bu, vəhşi ağcaqanadların sayını azaldar. Təbiətdə genetik cəhətdən dəyişdirilmiş erkək ağcaqanadlarla xəstəliyin insanlara keçməsinin dayandırılacağı düşünülürdü.
Bu ayın əvvəlində bir şirkət təcrübənin uğurlu olduğunu iddia etdi və məlumatların daha sonra təhlil edilib dərc ediləcəyini bildirdi.
Oxitec tədqiqatçıları müəyyən etdilər ki, geni dəyişdirilmiş ağcaqanadlar yetkinlik yaşına çatdıqda onların uçuş və kəşfiyyat davranışları vəhşi ağcaqanadlarınkinə uyğun gəlir. Həşəratlar, həmçinin Oxitec tələlərində yumurta qoyan yerli dişi ağcaqanadlarla da uğurla cütləşdilər. Oxitec bütün yumurtaların erkək olduğunu təsdiqlədi. Dişi yumurtaları öldürən gen, ağcaqanadların cəmi üç nəsli boyu davam etdi.
Florida Keysdəki bu sınaqlarla bağlı mübahisələr davam edir. Bu araşdırmaya qədər, genetik cəhətdən dəyişdirilmiş ağcaqanadlar ABŞ-da açıq havada sınaqdan keçirilməmişdi və Florida Keys sakinlərinin çoxu qonşuluqlarını sınaq meydançası kimi istifadə etməyə müsbət baxmırdılar. Bir qrup hətta Oxitec-in əvvəlki eksperimentlərdəki səhvlərinin siyahısını tərtib edərək, şirkətin ağcaqanad buraxdığı ölkələrdə xəstəlikləri izləmədiyini, texnologiyasının qiymətini açıqlamadığını və digər sınaqların müvəffəqiyyətini şişirtdiyini iddia etdi.
Doqquz il Oxitec-in planlarını izlədiyini deyən Key Larqo sakini Mara Daly 2021-ci ildə bu texnologiyaya inanmadığını və ağcaqanadların onların yerli ekosistemlərinə necə təsir edəcəyindən narahat olduğunu söylədi.
Nə olursa olsun, elm adamları on ildən artıqdır ki, xəstəliyin ötürülməsini azaltmaq üçün həşəratların genetik modifikasiyası üzərində işlədiklərini deyirlər. Ağcaqanadlar əsas hədəfdir, lakin tədqiqatçılar həmçinin lyme kimi xəstəliklərdən qorunmaq üçün gənələri dəyişdirməyə çalışıblar.
Oxitec-in ağcaqanadlarının xalq sağlamlığına təsir edib-etməyəcəyi hələ aydın deyil. Lakin Florida Keys Ağcaqanadlarla Mübarizə Bölgəsi adlı yerli qrup Oxitec-in sınaqlarını dəstəkləyir. FKMCD-nin icraçı direktoru Andrea Leal dedi: "Biz çoxlu xəstəlik epidemiyası ilə mübarizə apardıq, buna görə də, buradakı insanları və iqtisadiyyatı qorumaq üçün əlimizdən gələni etməliyik."
