BloombergNEF-in məlumatına görə, iqtisadiyyatın zəifləməsi və komponent çatışmazlığı səbəbindən müəyyən əngəllər yaranacaq. Buna baxmayaraq, bu il 13 milyondan çox plug-in tam elektrik və ya hibrid minik avtomobillərinin satılacağı gözlənilir. Dünyadakı elektrik avtomobillərinin sayını 27 milyondan 40 milyona qədər artacaq. Lakin bu, hələ də planetin "avtomobil parkının" təxminən 3%-ni təşkil edir. 97% artım üçün nəqliyyat vasitələrinin kütləvi elektrikləşdirilməsi akkumulyatorlara və onların hazırlandığı materiallara tələbatı artıracaq.
Avtomobil istehsalçıları bu inqilabın əsasını təşkil edən litium-ion akkumulyatorlarının əsas tərkib hissəsi olan litiumun spiral qiymətlərindən və məhdud tədarükündən narahatdırlar. Onlara həmçinin kobalt və katodların istehsalı üçün istifadə olunan digər materiallar lazımdır. Hər bir katod üçün bir batareyaya anod, mənfi elektrod lazımdır. Anodlar qrafitdən hazırlanır və bu material üçün "tədarük şoku" başlayır.
İndiyə qədər qrafit anodlar üçün ən yaxşı material olaraq qalır. Amma onu təmizləmək çətib bir işdir. Şərti olaraq, çirkləri həll etmək üçün hidrofluorik turşu kimi yüksək aşındırıcı kimyəvi maddələrdən istifadə olunur. Bu emal ən çox Çində həyata keçirilir. Avtomobil istehsalçıları bu ölkənin dünya litiumunun təxminən 60%-ni saxlamasına götə kifayət qədər əsəbi olublar. Lakin, qrafitdən söhbət gedəndə, Çin tədarük zəncirinin 90%-dən çoxunu idarə edir.
Bütün bunlar bir sıra şirkətləri başqa yerlərdə, xüsusən də Amerika və Avropada qrafit mədənləri və emal zavodları açmaqla tədarüklərini diversifikasiya etməyə vadar edir. Bu əməliyyatlar tez-tez sənayeyə sərt ekoloji məhdudiyyətlər tətbiq edən yerlərdə olduğundan, daha təmiz üsullara ehtiyac var. Firmalar ticarət sirlərini açıqlamaqdan çəkinsələr də, onların hazırladıqları yanaşmalar sənayeni təmizləməyə kömək etməlidir.
Avropanın ilk akkumulyator anod zavodlarından biri, İsveçin Lulea şəhərində artıq avtomobil istehsalçılarını istehsal nümunələri ilə təmin etməyə başlayıb. Avstraliyanın Perth şəhərindəki Talqa firmasına məxsus olan bu fabrik, şirkətin Vittangi yaxınlığında, şimaldan 300 km məsafədə inkişaf etdirdiyi qrafit mədənindən "qidalanır". Vittangi mədəni dünyanın ən yüksək dərəcəli qrafitini istehsal edir. Bu, daha az tullantı materialının əmələ gəlməsi deməkdir. Talqa-nın müdiri Mark Thompson deyir ki, ətraf mühitə təsir kiçik ölçüdə saxlanıla bilər.
Bonus "yaşıl xallar" üçün fabrik İsveçin geniş bərpa olunan su elektrik təchizatı ilə təchiz edilmişdir. Firma müstəqil təhlilə işarə edir. Bu kombinasiya sintetik qrafitdən 96% daha az istixana qazı emissiyaları istehsal edir. Buna baxmayaraq, Talqa istehsalı daha da "yaşıllaşdırmaq" üçün özəl proseslər üzərində işləyir.
Talqa ümid edir ki, onun İsveçdəki əməliyyatı ildə 100.000 tondan çox anod qrafiti istehsal edəcək. Elektrik avtomobilinin ölçüsündən və performans xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, onun batareya paketində təxminən 70-90 kq qrafit ola bilər. Beləliklə, şirkətin illik istehsalı 1 milyondan çox yeni avtomobili gücləndirmək üçün istifadə edilə bilər.
Tədqiqatçılar həmçinin digər materiallardan istifadə edərək anodlar hazırlayırlar. Silikon və litium-metal anodlar enerji saxlamaqda nəzəri cəhətdən daha səmərəlidir. Lakin hər ikisi problemlərə səbəb olur. Xüsusilə silikon doldurulma və boşalma zamanı şişir və büzülür. Bu da batareyaya zərər verə bilər. Bununla belə, bu cür materialın kiçik dozaları performansını artırmaq üçün qrafitə qarışdırıla bilər. Urbix deyir ki, onun prosesi bu cür maddələrin qrafit sferalarının nüvəsinə daxil edilməsinə imkan verir.
Başqa bir ehtimal, fərqli bir karbon növü istifadə etməkdir. Finlandiyanın meşə məhsulları şirkəti Stora Enso hesab edir ki, lignindən anod materialı hazırlaya bilər. Bu, ağaca sərtliyini verən təbii bir polimerdir. Lakin o kağız emalı zamanı tullantı məhsulu kimi qəbul edilir. Onu normalda istilik yaratmaq üçün yandırırlar. Stora Enso lignini karbon tozuna çevirməyi planlaşdırır.
Qrafitin alternativləri, şübhəsiz ki, irəliləməyə davam edəcək. Lakin, Benchmark-a görə, son dörd ildə böyük fabrikalara təxminən 300 milyard dollar sərmayə qoyulub. Bu fabrikaların çoxu ənənəvi materiallardan istifadə edir. Görünür qrafit hələ bir müddət öz aktuallığını saxlayacaq. Lakin, yeni, az təsirli mədənlər və daha təmiz proseslərlə elektrik avtomobilinin qaranlıq tərəfi tezliklə bir qədər "yaşıllaşmalıdır".
