Valyuta bazarları ilə mübarizə əvvəllər mərkəzi banklar və siyasətçilər tərəfindən ağılsızlıq hesab olunurdu. Valyutanın dəyərini itələyən və aşağı salan qüvvələri öz üzərinə götürmək üçün valyuta ehtiyatlarını "yandırmaq" axmaqlıq idi. Ona görə də bu düşüncə getdikcə demək olar ki, faydasız oldu. Pravoslavlıq hesab edirdi ki, öz valyutasını müdafiə etmək istəyən ölkə ehtiyatlarını satmamalı, faiz dərəcələrini artırmalıdır.
Bu, keçən il Amerikanın dərəcələri artırması və dolların dəyər qazanması ilə real sınaqdan keçirildi. Bir çox inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatların rəsmiləri yerli valyutaları qorumaq üçün öz holdinqlərini yerləşdirdilər. Beynəlxalq Valyuta Fondunun məlumatına görə, qlobal valyuta ehtiyatları 2020-ci ilin sonu ilə 2022-ci ilin üçüncü rübü arasında 1,1 trilyon dollar azalıb. Dollarla ifadə olunan aktivlərin saxlanması azalmanın yarısını təşkil edib.
Son bir neçə ayda isə dolların ucuzlaşması və valyutalarını müdafiə etmək üçün müdaxilə edən ölkələrə təzyiqlər azaldığı üçün proses tərsinə çevrilməyə başlayıb. Böyük Asiyanın ehtiyat sahiblərinin birgə səhmləri oktyabr ayından etibarən yenidən qiymətləndirmə və yeni alışlar nəticəsində 243 milyard dollar artıb. Hazırda səhmlərin qiyməti 5,6 trilyon dollara çatıb. Hindistanın valyuta ehtiyatları da oktyabr ayından bu yana 42 milyard dollar artıb. Bu artım əvvəlki 12 ayda azalmanın üçdə birindən çoxunun bərpa edilməsi ilə nəticələnib.
Amerikanın Valyuta Nəzarəti Ofisindən Rəşad Əhmədin və həmmüəlliflərin son məqaləsi göstərir ki, böyük ehtiyatların yenidən qurulması üçün əsas ola bilər. 2021-ci ilə daha böyük ehtiyatlarla daxil olan ölkələr öz valyutalarında daha kiçik ucuzlaşmalar gördülər. Müəlliflər hesablayırlar ki, milli ÜDM-un 10% bəndi dəyərində əlavə ehtiyatlar dollara nisbətən milli valyutanın 1,5-2% ucuzlaşması ilə əlaqələndirilir.
Eyni zamanda, bu dövrə cüzi ehtiyatlarla başlayan bir sıra ölkələr dərin amortizasiyaya məruz qalıb. 2020-ci ilin əvvəlində 16 dollara satılan Misir funtu indi 31 dollara satılır. Pakistan rupisinin rəsmi məzənnəsi də zəifləyib. O, covid-19 pandemiyasının başlanğıcında 154 dollardan 278 dollara düşüb. Hər iki yerdə qara bazarlar daha da zəif qiymətlər təklif edir.
Cənab Əhməd və həmmüəlliflər qeyd edirlər ki, sağlam valyuta ehtiyatlarının başqa bir faydası ola bilər. Valyutanın müdafiəsi üçün faiz dərəcələrinin istifadə edilməsi ehtiyacının aradan qaldırılmasının müsbət tərəfləri var. Bu, “daxili pul siyasətinin daxili məqsədləri daha yaxşı hədəf almasına” imkan verir.
Dolların son artımı zamanı iri valyuta ehtiyatı sahiblərinin təcrübəsi hökumətlərə başqa fikirlər verə bilər. FED-in faiz dərəcəsi hərəkətlərini izləməklə təzyiqə qarşı dura bilmək bir çox inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatların yanaşmasıdır. Nə qədər çox ehtiyat saxlasalar, bir o qədər müqavimətli olarlar.
